Manastir Mala Remeta sa crkvom Pokrova Presvete Bogorodice

Manastir Mala Remeta – Istorijat, Znamenitosti i Bitne Informacije

Na središnjem delu Fruške Gore kod mesta Mala Rremeta u tišini i zelenilu nalazi se ovaj zasigurno
najmanji a možda i najlepši fruškogorski manastir. Manastir Mala Remeta, poznat i pod imenom Remetica, jedno je od značajnih duhovnih i kulturnih središta Srbije, ovaj manastir pripada Eparhiji sremskoj Srpske pravoslavne crkve.

Zahvaljujući svojoj bogatoj prošlosti i arhitektonskoj vrednosti, Mala Remeta uživa status nepokretnog kulturnog dobra i svrstava se među spomenike kulture od izuzetnog značaja.

Značaj manastira Mala Remeta je veliki. On je deo fruškogorskih manastira i čuvar srpske pravoslavne tradicije.

Istorijat i Prvi Pisani Podaci o Manastiru Mala Remeta

Prema narodnom predanju, osnivanje manastira se povezuje sa srpskim kraljem Dragutinom Nemanjićem, koji ga je podigao početkom 14. veka. Manastir je tada služio kao metoh manastira Rača na Drini. Ipak, prvi zvanični pisani tragovi o njegovom postojanju potiču iz turskih katastarskih dokumenata iz 16. veka.

Turski izvori iz 1546. godine potvrđuju da je manastir tada postojao, ali da je ubrzo potom spaljen. Tokom kraja 17. veka, manastir su obnovili monasi koji su bežali iz manastira Rača, a otprilike u to vreme dobijen je i manastirski pečat. Od tada pa sve do 1920. godine, Mala Remeta je bila metoh manastira Beočin.

Stradanja i Obnova manastira Mala Remeta u 20. Veku

Tokom Drugog svetskog rata, manastirski konak je zapaljen, a značajan deo biblioteke je opljačkan. Međutim, zahvaljujući vernicima i duhovnicima, manastir je sačuvan od potpunog uništenja. Nakon rata, monahinje su se posvetile obnovi svetinje, a u periodu od 1987. do 1988. godine podignuta je nova zimska kapela posvećena Svetom proroku Iliji.

Obimna restauracija crkve sprovedena je između 2010. i 2011. godine, kada su ikone restaurisane, a vlaga u zidovima sanirana. Osvećenje obnovljenog hrama izvršio je episkop sremski Vaslije, čime je manastir ponovo zasijao u punom sjaju.

Arhitektura i Obnova Manastira Mala Remeta

Današnja manastirska crkva izgrađena je 1739. godine, a njen temelj je postavljen na mestu prethodnih bogomolja. Građevina je podignuta zahvaljujući trudu majstora Todora i Nikole, dok je glavni ktitor bio Stanko Milinković iz sela Šuljam. U tom periodu, manastir je uživao i zaštitu generala Valisa, čija je povelja garantovala sigurnost manastiru.

Hram je zidan od pritesanog kamena sivkasto-plavkaste boje i tesanih dekoracija. Crkva ima krstobaznu osnovu u tradicionalnom vizantisko-srpskom stilu. Kube direktno izrasta iz krova i sužava se pri vrhu.
Ima devet polukružnih prozora i dvoje ulaznih vrata.

Sam izgled crkve je rustičan i odiše duhom starih vremena. Imate utisak kao da je vreme stalo. Na drvenim stubovima sa limenim krovom je zvono pored crkve. Tu je i mala kapelica Svetog Ilije.

Unutrašnje oslikavanje crkve povereno je talentovanom ikonopiscu Janku Halkozoviću, koji je 1759. godine oslikao ikonostas sa prestonim ikonama, uključujući „Pokriv Presvete Bogorodice“, „Svetog Jovana Krstitelja“ i druge. Bogati barokni stil ikonostasa dodatno je oplemenjen duborezima i ornamentima.

• Konak je podignut 1758 god.
• Crkva nema zidani zvonik.
• Srednji deo crkve je odvojen od pripate pregradnim zidom.

Manastirski Kompleks i Ktitorstvo

Manastirski kompleks obuhvata crkvu, jednospratni konak, drveni zvonik i kapelu. Prema zapisima iz 1753. godine, crkva je bila građena od tesanog kamena, a manastir je tada služio kao metoh Beočina. U 18. veku, podignuti su i dodatni konaci zahvaljujući prilozima vernika i crkvenih starešina.

Godine 1754. tadašnji oficir Petrovardinske regimente, Jovan Jovanović, finansirao je obnovu manastirske crkve, kao i izgradnju podruma ispod monaških ćelija. Njegova supruga, udovica Ružica, nastavila je da pomaže manastiru, podižući još tri monaške ćelije i malu kuhinju. Tokom 19. veka, jerođakon Silvester i drugi igumani nastavili su da unapređuju manastirski posed i infrastrukturu.

Riznica i Dragocenosti Mala Remeta Manastira

Manastir je posedovao biblioteku sa 300 knjiga. Za vreme II svetskog rata sve je popljačkano i uništeno. U manastirskoj riznici danas čuvaju se vredne rukopisne knjige, uključujući minije iz 17. veka koje su pisali racanski monasi.

Takođe, tu se nalaze retka izdanja „Jevanđelja“, od kojih jedno potiče iz Kijevsko-pečerske lavre iz 1773. godine. Među vrednim predmetima izdvajaju se i srebrna kadionica i petohlebnica iz 1805. godine, koje su poklonili pobožni donatori.

• Rukopisne knjige iz 17. veka
• Retko izdanje „Jevanđelja“ iz 1773. godine
• Srebrna kadionica i petohlebnica iz 1805. godine

Svetinje i Manastirska Grobnica

Manastir poseduje relikvije Svetog Đorđa Kratovca, mučenika koji je stradao zbog svoje vere. Osim toga, u manastirskom dvorištu nalaze se grobovi istaknutih monaha i igumana, uključujući igumana Vikentija Đakovića i jerođakona Isidora Spasojevića. Na mestu gde su nekada postojale monaške grobnice, i danas se mogu pronaći spomenici monahinja i sveštenih lica.

Zaključak

Manastir Mala Remeta je jedno od najznačajnijih duhovnih utočišta Fruške gore, s bogatom istorijom, kulturnim blagom i nesalomivom verom koja ga održava kroz vekove. Njegova arhitektura, relikvije i duhovna tradicija čine ga nezaobilaznim mestom za sve vernike, ljubitelje istorije i turiste koji žele da istraže srpsko pravoslavno nasleđe.

Veliki saborski skupovi održavaju se na dan Pokrova Presvete Bogorodice i Svetog proroka Ilije, kada manastir oživljava kroz molitve, liturgije i okupljanje vernika iz svih krajeva. Ova svetinja ostaje simbol istrajnosti, vere i bogatog kulturno-istorijskog nasleđa srpskog naroda.